‘Aviko moet wereldspeler blijven’

Algemeen directeur Martin van de Ven van Aviko is een groot voorstander van contractteelt. “We moeten toe naar het Amerikaanse systeem van contracten. Dat is onvermijdelijk.”

Het zijn voor Martin van de Ven de laatste werkdagen in zijn kantoor in Steenderen. De CEO (algemeen directeur) van Aviko gaat met pensioen. Op 1 september neemt Piet Hein Merckens het roer over. Van de Ven is dan 6,5 jaar de hoogste baas geweest bij de aardappelverwerker. Hij heeft in die tijd Aviko zien veranderen van een enigszins naar binnen gekeerde bedachtzame producent van aardappelproducten in de Achterhoek, naar een wereldspeler met een sterke professionele uitstraling.

Om de noodzaak daarvan duidelijk te maken, loopt Van de Ven (60) naar een wereldkaart in zijn kantoor. De World Potato Map geeft aan hoe de handelsstromen in bevroren aardappelproducten lopen over de wereld. Hij wijst naar de twee grootste pijlen op de kaart. De ene pijl loopt van Noord-Amerika naar Zuidoost-Azië, de andere van West-Europa naar Zuid-Amerika.

Van de Ven wil zo duidelijk maken dat de handel in aardappelproducten wereldwijd plaats vindt. Aviko moet een wereldspeler zijn, zegt hij. “Om die positie te behouden moeten we wat doen aan de grote prijsschommelingen van aardappelen. Aviko wil daarom steeds meer aardappelen onder contract laten telen.”

Hoeveel procent van de aardappelen krijgt Aviko nu onder contract geleverd?

“We verwerken in Europa jaarlijks 1,7 miljoen ton aardappelen, waarvan 60 procent onder contract wordt geteeld. Dat mag wat mij betreft wel naar 85 tot 90 procent.”

Waarom vindt u dat nodig?

“De Europese verwerkers exporteren ruim 30 procent van hun bevroren aardappelproducten naar landen buiten de EU. De grootste kritiek van onze afnemers in die landen is dat de prijzen van onze producten jaarlijks sterk verschillen. Dat is funest voor je positie op de afzetmarkt. Daarom nemen we soms tijdelijk een te lage verkoopprijs voor lief om die positie te behouden. Met stabielere aardappelprijzen hebben we dat probleem veel minder. Daarom willen we meer aardappelen onder contract laten telen om afzetmarkten te behouden. Beslist niet om van de teler een slaaf van de fabriek te maken. Het is een belang van de hele West-Europese aardappelketen om grote prijsschommelingen te voorkomen.”

Boeren willen met vrije aardappelen wel eens wat extra’s verdienen.

“Dat snap ik. Boeren zijn ondernemers. Bij suikerbieten valt niks te ondernemen als het gaat om de afzet op de vrije markt. Bij graan is dat maar beperkt het geval. Dus ik begrijp dat agrarische ondernemers een deel van hun aardappelen vrij willen verkopen. Ik ben zelf een boerenzoon. Maar de markt van aardappelproducten is een wereldmarkt. Daarom is het absoluut noodzakelijk dat de West-Europese aardappelketen zo efficiënt mogelijk wordt georganiseerd. Je kunt het als aardappelverwerker niet hebben dat je het ene jaar 5 cent en het volgende jaar 20 cent voor de aardappelen moet betalen. We moeten toe naar het Amerikaanse systeem van contracten. Dat is onvermijdelijk.”

Waarom wil Aviko zo graag frites verkopen buiten de EU? Het draait toch om toegevoegde waarde, niet om bulk?

“Na de overname van het Belgische Eurofreez in 2008 is Aviko zich veel meer gaan toeleggen op aardappelproducten met toegevoegde waarde. Sinds 2008 is onze omzet in deze producten verdubbeld. We streven er naar op termijn de helft van onze omzet hiermee te realiseren. Maar je hebt daarnaast ook een grote fritesproductie nodig. Het grote volume aan frites zorgt voor een efficiënte infrastructuur van telers, fabrieken, koelhuizen en afnemers. De afzet van specialiteiten lift mee op dat netwerk. No fries, no glory.”

Maar in West-Europa groeit de afzet van frites niet meer.

“Dat is zo. De stijging in fritesconsumptie vindt plaats in Azië en Zuid-Amerika. Daar moet je bij zijn om een wereldspeler te blijven.”

Hoe speelt Aviko daar op in?

“Zuidoost-Azië is voor ons te ver. Daarom wil Aviko daar zelf produceren. We hebben al sinds 2008 een vlokkenfabriek in China. Dit jaar hebben we een meerderheidsbelang genomen in de Chinese fritesproducent Snowvalley. Zuid-Amerika is voor ons wel goed te beleveren vanuit West-Europa. Daarom willen we in Europa onze productiecapaciteit van frites verder vergroten.”

Aviko produceert frites in China. Gaat het concern dat op termijn ook doen in Zuid-Amerika, die andere sterk groeiende afzetmarkt?

“Dat zou kunnen als de kosten voor transport of invoerrechten sterk stijgen of als het risico van schommelingen van valutakoersen te groot wordt. Dan zou Aviko kunnen kiezen voor meer lokale productie via een overname of door een eigen fabriek te bouwen. Maar dat wordt dan een vraagstuk voor mijn opvolger.”

In hoeverre heeft Aviko kunnen profiteren van alle groeimogelijkheden?

“In 2008 realiseerde Aviko een omzet van 530 miljoen euro. Dit jaar komt dat uit rond de 750 miljoen euro. Aviko maakt ieder jaar winst.”

Wat gaat u na 1 september doen?

“Ik blijf actief voor Aviko. Ik ga een rol spelen in de uitbouw van de activiteiten in China. Aviko nam dit jaar een meerderheidsbelang in het Chinese Snowvalley Food. De nieuwe joint venture heet Aviko Snowvalley. Aviko wil in China eind volgend jaar groeien naar een verwerking van 100.000 ton aardappelen tot frites. Dat moet vervolgens snel groeien naar 200.000 ton. Ik ben vanaf september geen CEO meer van Aviko. Maar ik blijf voorlopig nog wel in dienst van Cosun. Stil zitten is niks voor mij.”

Lees dinsdag het volledige interview in Boerderij Weekblad.